Trong bối cảnh thị trường tài chính biến động mạnh mẽ năm 2025, Money nhận thấy càng ngày càng nhiều nhà đầu tư Việt Nam quan tâm đến việc những trải nghiệm ban đêm — dù chỉ là vô thức — có thể để lại dấu vết gì đó trong các quyết định tài chính thực tế.
Bài viết này sẽ lý giải vì sao bạn cần quan tâm đến mối liên hệ này, bóc tách các khía cạnh khoa học và tâm lý, chia sẻ các nghiên cứu cập nhật nhất, đồng thời giúp bạn nhận diện những bẫy tâm lý thường gặp khi “mơ màng” đầu tư.
Ảnh hưởng của giấc mơ lên quyết định đầu tư
Trong nhiều năm, giấc mơ thường bị xem là “mớ bòng bong” vô nghĩa, hoặc chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng. Nhưng từ khi khoa học thần kinh và tâm lý học hành vi phát triển, Money nhận thấy các nhà nghiên cứu liên tục phát hiện ra mối liên hệ thú vị giữa giấc mơ và hành vi tài chính thực tế.
Các nghiên cứu về tác động của giấc mơ đến hành vi tài chính
Không chỉ là chuyện “mê tín”, nhiều nghiên cứu quốc tế đã chứng minh giấc mơ có thể tạo ảnh hưởng lên tâm trạng, mức độ tự tin và thậm chí là xu hướng chấp nhận rủi ro khi đầu tư:
-
- Một nghiên cứu năm 2024 trên tạp chí Journal of Behavioral Finance chỉ ra rằng, nhóm nhà đầu tư thường xuyên mơ thấy thành công hoặc thất bại tài chính có xu hướng ra quyết định nhanh hơn vào buổi sáng, đồng thời dễ bị cảm xúc chi phối hơn nhóm không nhớ giấc mơ.
- Giáo sư Mark Blagrove (ĐH Swansea, Anh) nhận định: “Giấc mơ là công cụ giúp não bộ xử lý các lo lắng và kỳ vọng. Nếu bạn mơ thấy mình lỗ nặng, sáng hôm sau bạn có xu hướng phòng thủ hơn trong giao dịch.”
- Một khảo sát thực tế trên cộng đồng nhà đầu tư Việt Nam năm 2025 do Money thực hiện cho thấy: Khoảng 36% từng trì hoãn hoặc chuyển hướng danh mục sau một giấc mơ tiêu cực, dù không có dữ liệu thị trường nào hỗ trợ cho quyết định đó.
Tại sao não bộ lại để giấc mơ len lỏi vào quyết định đầu tư?
Giấc mơ là một phần của quá trình củng cố trí nhớ, giải tỏa cảm xúc và thử nghiệm các kịch bản giả định. Khi bạn gặp áp lực về tài chính, não bộ có thể “diễn tập” các tình huống đầu tư trong mơ, từ đó gieo vào tiềm thức những cảm xúc tích cực (tự tin, lạc quan) hoặc tiêu cực (lo lắng, sợ mất tiền).
Những cảm xúc này, dù bạn không nhận ra, vẫn có thể ảnh hưởng đến quyết định đầu tư vào ngày hôm sau.
Tâm lý học cảm xúc và hiệu ứng giấc mơ tiên tri trong đầu tư tài chính
Money biết rằng, không phải ai cũng tin vào chuyện giấc mơ “báo mộng” cho đầu tư. Nhưng tâm lý học hành vi lại phát hiện ra nhiều hiện tượng thú vị khiến nhà đầu tư dễ rơi vào bẫy cảm xúc chỉ từ một… giấc mơ.
Hiệu ứng xác nhận (confirmation bias) và “giấc mơ tiên tri”
Bạn từng mơ thấy mình trúng cổ phiếu tăng trần hoặc bị “cháy tài khoản”? Sáng hôm sau, não bộ sẽ có xu hướng chú ý nhiều hơn đến những thông tin củng cố cảm xúc từ giấc mơ đó, dễ dẫn đến các quyết định thiếu lý trí.
Ví dụ thực tế: Một bạn trẻ ở TP.HCM từng tâm sự với Money rằng, sau khi mơ thấy mình thắng lớn với mã cổ phiếu XYZ, bạn đã “all in” chỉ sau một tin tích cực trên báo. Kết quả? “Lỗ chổng vó” rồi vừa buồn cười vừa… sợ thật sự!
Giấc mơ, nhận thức rủi ro và thiên lệch cảm xúc
-
- Khi mơ thấy kịch bản xấu (thua lỗ, mất việc), bạn có thể trở nên quá thận trọng, bỏ lỡ cơ hội sinh lời.
- Ngược lại, mơ thấy thành công tài chính có thể khiến bạn chủ quan, gia tăng mức độ chấp nhận rủi ro ngoài dự tính.
- Nghiên cứu của Viện Tâm lý học Việt Nam năm 2025 cho thấy: Nhà đầu tư thường xuyên gặp ác mộng về tiền bạc có tỷ lệ rút vốn khỏi thị trường sớm hơn 18% so với nhóm còn lại.
Tâm lý “ngụy biện hậu nghiệm” và sự nguy hiểm của việc tin vào giấc mơ
Nhiều nhà đầu tư khi thắng lớn sau một lần “nghe theo mơ mách” sẽ dễ mắc hội chứng “ngụy biện hậu nghiệm” (hindsight bias), tin rằng giấc mơ là “dấu hiệu vũ trụ” cho thành công. Thực tế, xác suất trùng hợp chỉ là may rủi, nhưng niềm tin sai lầm này có thể khiến bạn hành động bất chấp dữ liệu thực tế.
Ứng dụng giấc mơ trong đầu tư – Nên hay không nên?
Không thể phủ nhận sức mạnh của tiềm thức, nhưng Money muốn nhấn mạnh: Giấc mơ chỉ nên là một yếu tố tham khảo chứ không bao giờ được là cơ sở duy nhất để quyết định đầu tư.
Khi nào nên chú ý đến giấc mơ trong đầu tư?
-
- Khi giấc mơ phản ánh những lo lắng thực sự bạn chưa dám đối diện: Có thể bạn đang quá rủi ro/hay bỏ qua các tín hiệu nguy hiểm và não bộ “cảnh báo” qua giấc mơ.
- Khi giấc mơ lặp lại nhiều lần một chủ đề: Đây có thể là dấu hiệu stress, cần xem xét lại chiến lược đầu tư và sức khỏe tinh thần.
Cách để không bị giấc mơ dắt mũi khi ra quyết định
-
- Luôn có kế hoạch đầu tư rõ ràng, kèm nguyên tắc quản trị rủi ro.
- Ghi chép lại các quyết định lớn và lý do thực sự (thị trường, phân tích cơ bản, kỹ thuật), tránh viện dẫn “cảm giác” hoặc “mơ thấy”.
- Tham khảo ý kiến chuyên gia hoặc cộng đồng đầu tư uy tín trước khi hành động dựa trên cảm xúc cá nhân.
Bản đồ các yếu tố ảnh hưởng từ giấc mơ tới quyết định đầu tư
Trước khi Money chia sẻ các mẹo thực tế, hãy cùng điểm qua một số yếu tố có thể “len lỏi” từ giấc mơ vào quyết định tài chính của bạn:
-
- Cảm xúc sau khi tỉnh dậy: Vui, lo, hồi hộp, sợ mất tiền, ham muốn làm giàu nhanh.
- Ký ức về giấc mơ: Càng nhớ rõ, tác động càng mạnh.
- Tần suất mơ: Lặp lại nhiều lần sẽ khiến não bộ “chốt” thành niềm tin tiềm thức.
- Bối cảnh thị trường: Giai đoạn nhiều biến động, tin đồn, nhà đầu tư càng dễ bị tác động cảm xúc.
- Trạng thái sức khỏe tinh thần: Stress, mất ngủ, hoặc áp lực tài chính làm gia tăng tần suất và tác động của giấc mơ.
4 góc nhìn phụ về ảnh hưởng của giấc mơ lên quyết định đầu tư
Dưới đây là 4 context vectors Money đề xuất để bạn nhìn nhận đa chiều hơn về chủ đề này:
-
- Khoa học thần kinh và giấc mơ đầu tư: Não bộ xử lý thông tin tài chính như thế nào trong lúc ngủ?
- Tâm lý hành vi và bẫy cảm xúc từ giấc mơ: Những kiểu thiên lệch thường gặp.
- Văn hóa, tín ngưỡng và giấc mơ tài lộc: Quan niệm người Việt về “báo mộng” trong đầu tư.
- Ứng dụng thực tế và khuyến nghị từ chuyên gia: Làm sao để kiểm soát tác động của giấc mơ lên quyết định tài chính?
Khoa học thần kinh – Bộ não xử lý thông tin tài chính khi ngủ ra sao?
Không phải ai cũng biết rằng, bộ não của bạn vẫn “chạy” các thuật toán phân tích rủi ro ngay cả khi bạn ngủ. Theo Money tìm hiểu từ các công trình mới nhất:
-
- Khi ngủ REM (giấc ngủ mắt chuyển động nhanh), não bộ xử lý lại các ký ức ngắn hạn, bao gồm cả thông tin tài chính bạn tiếp nhận trong ngày. Nếu bạn đọc báo về chứng khoán trước khi ngủ, xác suất mơ về thị trường tăng mạnh.
- Giấc mơ thường là kết quả của sự “trộn lẫn” các mảnh ký ức và cảm xúc, giúp não bộ thử nghiệm các kịch bản giả định mà ban ngày bạn chưa dám nghĩ tới.
- Quá trình này giúp giảm stress, nhưng cũng có thể vô tình nuôi dưỡng các niềm tin phi lý về đầu tư, nếu bạn quá lệ thuộc vào cảm xúc sau khi mơ.
Tâm lý hành vi – 3 bẫy cảm xúc từ giấc mơ khiến bạn đầu tư sai lầm
Dựa trên quan sát thực tế của Money cũng như những trường hợp khách hàng từng chia sẻ, có ba “bẫy” nguy hiểm nhất bạn cần tránh:
-
- Thiên lệch xác nhận: Sau một giấc mơ tốt/xấu, bạn sẽ chủ động tìm kiếm thông tin củng cố cảm xúc đó, dù thực tế thị trường có thể trái ngược.
- Ảo tưởng kiểm soát: Tin rằng mình có thể “đọc vị” thị trường chỉ nhờ giấc mơ, dẫn đến giao dịch quá mức hoặc đầu tư không kiểm soát.
- Hiệu ứng neo tâm lý: Một giấc mơ cực đoan (rất tốt hoặc rất xấu) sẽ trở thành “mỏ neo” cảm xúc, khiến mọi quyết định sau đó đều bị lệch khỏi lý trí.
Lời khuyên của Money: Ghi nhật ký đầu tư, phân tích lại các quyết định đã qua, đừng để một giấc mơ duy nhất chi phối toàn bộ chiến lược tài chính của bạn.
Văn hóa Việt – Báo mộng tài lộc và thói quen đầu tư theo giấc mơ
Không thể phủ nhận, người Việt có truyền thống tin vào giấc mơ như một dạng “báo hiệu” trong đời sống, đặc biệt là chuyện tiền bạc:
-
- Từ chuyện “nằm mơ thấy cá hóa rồng là sắp phát tài” cho tới những con số lô đề, nhiều người vẫn tra cứu “sổ mơ” mỗi sáng để thử vận may chứng khoán.
- Văn hóa dân gian Việt Nam cũng có không ít câu chuyện “mơ thấy quý nhân”, “mơ thấy vàng bạc” rồi lấy đó làm động lực đầu tư.
- Tuy nhiên, Money cho rằng: Mọi niềm tin nếu thiếu kiểm chứng đều tiềm ẩn nguy cơ. Hãy tỉnh táo, dùng lý trí và dữ liệu thực tế để ra quyết định thay vì trao gửi tương lai tài chính cho những giấc mơ.
Câu hỏi thường gặp về ảnh hưởng của giấc mơ lên quyết định đầu tư
Trước khi đi đến phần kết, Money tổng hợp một số câu hỏi phổ biến bạn đọc gửi về:
1. Có nên đầu tư hoặc bán tháo cổ phiếu chỉ vì một giấc mơ xấu?
Không! Hãy dựa vào dữ liệu thị trường, phân tích cơ bản và kỹ thuật thay vì cảm xúc nhất thời. Nếu giấc mơ khiến bạn lo lắng, hãy tạm dừng, xem xét lại chiến lược nhưng không hành động vội vàng.
2. Làm sao để kiểm soát tác động của giấc mơ đến tâm lý đầu tư?
Ghi nhật ký cảm xúc, duy trì lối sống lành mạnh, tránh đọc tin tiêu cực trước khi ngủ, thực hành thiền hoặc các bài tập giảm stress.
3. Có trường hợp nào thành công nhờ “nghe theo mơ mách” không?
Thực tế có thể có, nhưng đa phần chỉ là trùng hợp ngẫu nhiên. Đầu tư cần dựa trên phân tích và chiến lược rõ ràng, không nên mạo hiểm dựa vào cảm xúc nhất thời.
Lời kết
Ảnh hưởng của giấc mơ lên quyết định đầu tư là chủ đề vừa gần gũi vừa tiềm ẩn nhiều rủi ro cho mọi nhà đầu tư. Money tin rằng, thay vì “mơ hồ” thả trôi số phận tài chính, bạn cần chủ động trau dồi kiến thức, kiểm soát cảm xúc và xây dựng chiến lược vững chắc.
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về các phương pháp đầu tư khoa học, hãy liên hệ với Money ngay hôm nay để nhận tư vấn chuyên sâu và cập nhật xu hướng mới nhất của năm 2025. Đầu tư thông minh bắt đầu từ một tâm trí tỉnh táo, không chỉ là những giấc mơ đẹp!
